Lompat ke isi

Rumpun Banjar: Perbedaan antara revisi

Dari Wikipedia bahasa Indonesia, ensiklopedia bebas
Konten dihapus Konten ditambahkan
Alamnirvana (bicara | kontrib)
Tidak ada ringkasan suntingan
Tag: VisualEditor Suntingan perangkat seluler Suntingan peramban seluler
(16 revisi perantara oleh 5 pengguna tidak ditampilkan)
Baris 1: Baris 1:
'''Rumpun Banjar'''<ref>[http://www.joshuaproject.net/people-clusters.php?peo2=131 Banjar of Kalimantan]</ref> adalah pengelompokan beberapa [[suku bangsa]] yang terdapat di sepanjang pesisir [[pulau Kalimantan]] yang dianggap memiliki keterkaitan budaya/hukum adat. Penamaan rumpun ini berdasarkan suku yang terbanyak populasinya. Alternatif lain penamaan rumpun ini adalah rumpun Kutai, karena di Kutai terdapat kerajaan tertua di pulau Kalimantan disamping bahasa Kutai juga dapat menjangkau Bahasa Kedayan (Brunei) di utara dan bahasa Banjar di selatan. Kebanyakan bahasa-bahasa yang dipakai rumpun ini tergolong [[bahasa Melayu Lokal]].
'''Rumpun Banjar''' adalah pengelompokan beberapa [[suku bangsa]] yang terdapat di sepanjang pesisir [[pulau Kalimantan]] yang dianggap memiliki keterkaitan bahasa dan budaya. Penamaan rumpun ini berdasarkan suku yang terbanyak populasinya. Alternatif lain penamaan rumpun ini adalah rumpun Kutai, karena di Kutai terdapat kerajaan tertua di pulau Kalimantan disamping bahasa Kutai juga dapat menjangkau Bahasa Kedayan (Brunei) di utara dan bahasa Banjar di selatan. Kebanyakan bahasa-bahasa yang dipakai rumpun ini tergolong [[bahasa Melayu Lokal]].<ref>{{en icon}} {{cite book|last=Schulze|first=Fritz|year=2006|url=http://books.google.co.id/books?id=wsWX4TTfFAEC&lpg=PA47&dq=Insular%20Southeast%20Asia%20banjar%20kutai%20lakes%20malay&pg=PA47#v=onepage&q&f=false|title=Insular Southeast Asia: linguistic and cultural studies in honour of Bernd Nothofer|publisher=Otto Harrassowitz Verlag|isbn=3447054778|pages=47|coauthors=Holger Warnk}} ISBN 978-3-447-05477-5</ref><ref>[http://www.joshuaproject.net/people-clusters.php?peo2=131 Banjar of Kalimantan]</ref>


Suku-suku yang tergabung dalam rumpun ini diantaranya :
Suku-suku yang tergabung dalam rumpun ini diantaranya:
# [[Suku Banjar]] ([[Melayu Banjar]])
# [[Suku Kutai]]
# [[Suku Bukit]] ([[Dayak Banjar]]/Banjar [[arkhais]])
# [[Suku Berau]]
# [[Suku Kutai]] ([[Melayu Kutai]])
# [[Suku Kedayan]]
# [[Suku Berau]] ([[Melayu Berau]])
# [[Suku Melayu Brunei|Suku Brunei]]
# [[Suku Kedayan]]/[[Suku Brunei]] ([[Melayu Brunei]])
# [[Suku Dayak Meratus|Suku Dayak Bukit (Banjar arkhais-non muslim)]]
# [[Suku Banjar]], termasuk sebagian sub-[[Suku Dayak Ngaju]]-[[muslim]] yang ''berbudaya Banjar'' yaitu:
# [[Suku Melayu Kayong]]
# [[Suku Jalai]] (Dayak Jelai-Tembiruhan)
## [[Suku Dayak Berangas]]
# [[Suku Paser]] ([[Dayak Paser]])
## [[Suku Dayak Mendawai]]
# [[Suku Bulungan]]
## [[Suku Dayak Bakumpai]]
# [[Suku Tidung]]


Secara terpisah kadang-kadang beberapa subetnis Dayak Ngaju yang beragama Islam dan mendapat pengaruh kuat dari bahasa Banjar dan hukum adat istiadat Banjar seperti suku Dayak Mendawai, suku Dayak Bakumpai, suku Dayak Bukit, suku Berangas (suku ini telah melebur menjadi Banjar Kuala) serta suku Banjar itu sendiri seringkali dikelompokkan sebagai kelompok tersendiri yaitu Kelompok Kalimantan Selatan.


== Perbandiangan bahasa-bahasa Rumpun Banjar ==
== Perbandingan bahasa-bahasa Rumpun Banjar ==
{| border="2" cellpadding="4" cellspacing="0" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-family: Arial Unicode MS, Lucida Sans Unicode;"
{| border="2" cellpadding="4" cellspacing="0" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-family: Arial Unicode MS, Lucida Sans Unicode;"
|-
|-
|-
|-
|'''[[Bahasa Melayu]]'''||'''[[Bahasa Berau]]'''||'''[[Bahasa Banjar]]'''||'''[[Bahasa Kutai]]'''||'''[[Bahasa Brunei]]'''||'''[[Bahasa Kayong]]'''
|'''[[Bahasa Melayu]]'''||'''[[Bahasa Berau]]'''||'''[[Bahasa Banjar]]'''||'''[[Bahasa Kutai]]'''||'''[[Bahasa Kedayan]]'''
|-
|-
|mereka (dia)||-||sidin/sida||sida||-||sida
|mereka (dia)||-||sidin/sida||sida||bisdia
|-
|-
|mengenang dgn nestapa||marista||marista||merista||marista||-
|mengenang dgn nestapa||marista||marista||merista||marista
|-
|-
|sebutir (sebuah)||sabuting||sabuting||sebuting||sabuting||sebuti'
|sebutir (sebuah)||sabuting||sabuting||sebuting||sabuting
|-
|-
|sanak keluarga||-||bubuhan||bubuhan||-||bubohan
|sanak keluarga||-||bubuhan||bubuhan||paadian
|-
|-
|air||air||banyu (Bukit:aing)||aer||aing||ai'
|air||air||banyu (Bukit:ayying)||aer||aying
|-
|-
|gelar "Abang"||-||Anang||Awang||Awang||-
|gelar "Abang"||-||Anang||Awang||Awang
|-
|-
|hamil||-||batianan||-||batian||-
|hamil||-||batianan||-||batian
|-
|-
|begitu||-||damintu||-||dami atu||-
|begitu||-||damintu||-||dami atu
|-
|-
|begini||damini||damini||-||dami ani||-
|begini||damini||damini||-||dami ani
|-
|-
|bagaimana||daimapa||dimapa||-||dami apa?||-
|bagaimana||daimapa||dimapa||-||dami apa?
|-
|-
|rakit||lanting||lanting||lanting||lanting
|rakit||lanting||lanting||lanting||lanting
Baris 45: Baris 43:
|pasir||-||pasir{{br}}karangan||karasik{{br}}kersik||karasik
|pasir||-||pasir{{br}}karangan||karasik{{br}}kersik||karasik
|-
|-
|perahu||-||jukung||gubang||gubang||-
|perahu||-||jukung||gubang||gubang
|-
|-
|seekor||-||saikung||-||saikung||sekok
|seekor||-||saikung||-||saikung
|-
|-
|buih||-||buih||-||buyah
|buih||-||buih||-||buyah
Baris 53: Baris 51:
|air kencing||-||kamih||-||kamih
|air kencing||-||kamih||-||kamih
|-
|-
|anjing||kuyuk||kuyuk||-||kuyuk
|anjing||kuyuk||kuyuk||koyo'||kuyuk
|-
|-
|cempedak||-||tiwadak||-||tibadak
|cempedak||-||tiwadak||-||tibadak
Baris 63: Baris 61:
|bunga||busak||kambang||-||-
|bunga||busak||kambang||-||-
|-
|-
|kering||karring||karing||kereng||-
|kering||karring||karing||kereng||karing/kaing
|-
|-
|getah||gatta||gatah||getah||-
|getah||gatta||gatah||getah||-
|-
|-
|antar||atar||atar||-||-
|antar||atar||atar||-||antat
|-
|-
|lama||lawas||lawas||lawas||-
|lama||lawas||lawas||lawas||batah
|-
|-
|keluarga||kula||kula||-||-
|keluarga||kula||kula||-||-
Baris 79: Baris 77:
|nenek||inni||nini||-||nini
|nenek||inni||nini||-||nini
|-
|-
|nanti||kandia||kaina||kendia||-
|nanti||kandia||kaina||kendia||kandila
|-
|-
|ikan||jukkut||iwak||jukut||-
|ikan||jukkut||iwak||jukut||-
Baris 101: Baris 99:
|kakek||kayi||kayi||-||-
|kakek||kayi||kayi||-||-
|-
|-
|dangau||lapau||lampau||-||-
|dangau||lapau||lampau||-||-lapau
|-
|-
|tepi||siring||siring||-||siring
|tepi||siring||siring||-||siring
|-
|-
|dahulu kala||bahari||bahari||behari||bahari||bahari
|dahulu kala||bahari||bahari||behari||bahari
|-
|-
|petang hari||karamian||kamarian||kemerian||-
|petang hari||karamian||kamarian||kemerian||kalamari
|-
|-
|pagi||sambat||ba'isukan||hambat||-
|pagi||sambat||ba'isukan||hambat||sambat
|_
|-
|panggil||kiyau||kiyau||-||-||-
|panggil||kiyau||kiyau||-||lagau
|}
|}
{{indo-stub}}
{{indo-stub}}
Baris 119: Baris 117:
{{reflist}}
{{reflist}}


[[Kategori:Dayak]]
[[Kategori:Melayu]]
[[Kategori:Melayu]]
[[Kategori:Kalimantan]]
[[Kategori:Kalimantan]]

Revisi per 20 Mei 2024 16.07

Rumpun Banjar adalah pengelompokan beberapa suku bangsa yang terdapat di sepanjang pesisir pulau Kalimantan yang dianggap memiliki keterkaitan bahasa dan budaya. Penamaan rumpun ini berdasarkan suku yang terbanyak populasinya. Alternatif lain penamaan rumpun ini adalah rumpun Kutai, karena di Kutai terdapat kerajaan tertua di pulau Kalimantan disamping bahasa Kutai juga dapat menjangkau Bahasa Kedayan (Brunei) di utara dan bahasa Banjar di selatan. Kebanyakan bahasa-bahasa yang dipakai rumpun ini tergolong bahasa Melayu Lokal.[1][2]

Suku-suku yang tergabung dalam rumpun ini diantaranya:

  1. Suku Kutai
  2. Suku Berau
  3. Suku Kedayan
  4. Suku Brunei
  5. Suku Dayak Bukit (Banjar arkhais-non muslim)
  6. Suku Banjar, termasuk sebagian sub-Suku Dayak Ngaju-muslim yang berbudaya Banjar yaitu:
    1. Suku Dayak Berangas
    2. Suku Dayak Mendawai
    3. Suku Dayak Bakumpai


Perbandingan bahasa-bahasa Rumpun Banjar

Bahasa Melayu Bahasa Berau Bahasa Banjar Bahasa Kutai Bahasa Kedayan
mereka (dia) - sidin/sida sida bisdia
mengenang dgn nestapa marista marista merista marista
sebutir (sebuah) sabuting sabuting sebuting sabuting
sanak keluarga - bubuhan bubuhan paadian
air air banyu (Bukit:ayying) aer aying
gelar "Abang" - Anang Awang Awang
hamil - batianan - batian
begitu - damintu - dami atu
begini damini damini - dami ani
bagaimana daimapa dimapa - dami apa?
rakit lanting lanting lanting lanting
pasir - pasir
karangan
karasik
kersik
karasik
perahu - jukung gubang gubang
seekor - saikung - saikung
buih - buih - buyah
air kencing - kamih - kamih
anjing kuyuk kuyuk koyo' kuyuk
cempedak - tiwadak - tibadak
bekantan - bakantan - bangkatan
kempunan - kapuhunan - kapunan
bunga busak kambang - -
kering karring karing kereng karing/kaing
getah gatta gatah getah -
antar atar atar - antat
lama lawas lawas lawas batah
keluarga kula kula - -
sudah talla talah - -
adik ading ading - -
nenek inni nini - nini
nanti kandia kaina kendia kandila
ikan jukkut iwak jukut -
besar bassar basar basaa -
lidah ilat ilat elat -
ular taddung tadung tadung -
celana saluar salawar seluar seluar
teman dangan
kawal
kawal kawal dangan
karat besi taggar tagar tagar tagar
kaki battis batis betis batis
potong tattak tatak tetak tatak
kakek kayi kayi - -
dangau lapau lampau - -lapau
tepi siring siring - siring
dahulu kala bahari bahari behari bahari
petang hari karamian kamarian kemerian kalamari
pagi sambat ba'isukan hambat sambat
panggil kiyau kiyau - lagau

Referensi

  1. ^ (Inggris) Schulze, Fritz (2006). Insular Southeast Asia: linguistic and cultural studies in honour of Bernd Nothofer. Otto Harrassowitz Verlag. hlm. 47. ISBN 3447054778.  ISBN 978-3-447-05477-5
  2. ^ Banjar of Kalimantan