Prasasti Sirah Keting: Perbedaan antara revisi
Tidak ada ringkasan suntingan Tag: Suntingan perangkat seluler Suntingan peramban seluler |
Tidak ada ringkasan suntingan Tag: Suntingan perangkat seluler Suntingan peramban seluler |
||
Baris 2: | Baris 2: | ||
[[Prasasti Sirah Keting]] menyebut gelar abhiseka rajanya, yaitu dengan nama '''Sri Jayawarsa Digjaya Sasastraprabhu''', [[Sri jayawarsa]] juga menyebutkan dirinya sebagai cucu anak dari '''Sang Apanji Wijayamertawarddhana''' yang kemudian bergelar abhiseka sebagai Sri Isana [[Dharmawangsa Teguh]] Anantawikramottunggadewa. |
[[Prasasti Sirah Keting]] menyebut gelar abhiseka rajanya, yaitu dengan nama '''Sri Jayawarsa Digjaya Sasastraprabhu''', [[Sri jayawarsa]] juga menyebutkan dirinya sebagai cucu anak dari '''Sang Apanji Wijayamertawarddhana''' yang kemudian bergelar abhiseka sebagai Sri Isana [[Dharmawangsa Teguh]] Anantawikramottunggadewa. |
||
'''Alih aksara :''' |
|||
Sisi Depan (D33) |
|||
1. ║o║om swasthā dirghāyūrāstu |
|||
2. ║o║sang hyang wisnu sirāçarira |
|||
sira ring bhuwana |
|||
3. subhaga wasta ring prajā swastha |
|||
śrī jayawarsa di |
|||
4. gjaya śāstra prabhu saphala |
|||
siněmbahing sa |
|||
5. rāt saksāt bhaskara candratirtha |
|||
sira tā |
|||
6. mrta ri hajěng ikang sarāt kabeh |
|||
astwā |
|||
7. ninggya sahaçracandra pangaděg |
|||
nira sini |
|||
8. wi haneng jagat krtā║swasti |
|||
śaka |
|||
9. warsātīta 1026 ka(r)ttikamā |
|||
10. sa tithi pañcadaśī śukla paksa |
|||
amrtam |
|||
11. sasamangkana ha pa ca nilangkir |
|||
graham |
|||
12. cāra wawakārana śiwayoga |
|||
krtamandala |
|||
13. hyang kuwera dewatā mûsaka rāśi |
|||
iri |
|||
14. kā diwāśanira sira śrī |
|||
śāstraprabhu sira sang |
|||
15. potra (l)ali ……i…..ngaparap anak |
|||
16. ni sira sang apañji |
|||
wijayāmrtawarddha(na) |
|||
17. sira srī |
|||
iśānadharmmawangśātguhanantawi |
|||
18. kramotunggadewadhipatināmasanga |
|||
19. skārābhiśeka. Irika diwāśa |
|||
nikāng a |
|||
20. titih mangaran marjaya. |
|||
Inanugrahan de ni |
|||
21. rar śrī jayadrtaprabhu ikā ta |
|||
raksa(kmi) …(h)……..ira |
|||
22. (katĕ)guh………. |
|||
Sisi Belakang (D33) |
|||
1. ya makmitana sang hyang ajñā |
|||
haji |
|||
anugraha rasāmṛta su |
|||
2. baddhākna pagěḥnyānugraha nira |
|||
sira śrī jaya prabhu irikang |
|||
3. atitiḥ mangaran marjaya yadyan |
|||
ikang marjaya |
|||
4. mantuka ring koluyan makasonga |
|||
kawanangan sang hyang rā |
|||
5. jānugraha kāngkěn kā |
|||
manggalāstawānya ring rāt |
|||
6. kalilirana deni wka wetya mne. |
|||
hlěm ta ri dlāha ning |
|||
7. dlāha de sang anagata prabhu |
|||
kasaksyan de tanda (ra) |
|||
8. kryān ring pakirakiran |
|||
makamanggala sira dewa ra |
|||
9. ja tuhan mapatih sang apañji |
|||
jayādhara karuhun |
|||
10. sira mpungku çewasogata samgět i |
|||
tirwan samgět |
|||
11. sanga Pañji samaya samgět ran&u |
|||
kabayan |
|||
12. sangapañji madimana sogata mpu |
|||
wuja |
|||
13. taṇḍa sang adhimantrī rakryan ka |
|||
nuruhan sa |
|||
14. ……………… yaprabhu sang apa |
|||
15. ñji tkajaya rakryān huwung. |
|||
atĕhĕr manumbuk i ra |
|||
16. kryān pulung kajang atĕhĕr |
|||
masalĕsih samgat i |
|||
17. wka mapañji waśengrāt dumadyakĕn |
|||
sang hyang ajñā |
|||
18. haji rājānugraha kunang ri |
|||
sdĕngan yan hanānyāyu… |
|||
19. ksāngruddha kanāna dĕnda kā 1 su |
|||
5 atĕhĕr ma |
|||
20. sapatha kabyĕt karmmaknan |
|||
salwirnikeng janma i |
|||
21. katmahanya ring ihatraparatra |
|||
salwirning janma |
|||
Sisi Kanan (D33) |
|||
1. ………..(ri)prabhu……….. |
|||
2. ….…(ng)danguky……..madu |
|||
3. du(lang)……….(ingha) |
|||
4. (mak aliwwan awr) |
|||
5. (sabha)…………….ado |
|||
6. do kasusursusuran |
|||
7. domdoman rāçī |
|||
8. ado(dota) besa |
|||
9. mās acuring atěhě |
|||
10. riwnanganyāngang ( )ḍampa |
|||
11. blaḥ karājyan muwaḥ |
|||
12. rihanani( )nira |
|||
13. dāna nikang marjaya |
|||
14. denira sira çrī jayaprabhu āpa |
|||
15. n pāwak rikā(di) i……..prabhu bha |
|||
16. tāra saksāt wisnwāngśā |
|||
17. watāra tan wnang tan wa |
|||
19. ra wwang huwus mamuhuta |
|||
20. ng I kabhaktin ri sira matang |
|||
21. nyan wineh kaki marja |
|||
Sisi Kiri (D33) |
|||
1. nya mon brahmaṇa |
|||
2. mon kṣatriya |
|||
3. mon weçya 4 |
|||
4. mon sudra angru |
|||
5. ddhānga pakari anugra |
|||
6. (ha) rikāng iki |
|||
7. wwang mangkana kramanya |
|||
8. astu bhasmībhūtātma |
|||
9. han hawu atěhě |
|||
10. r çrahakna huripnya ring |
|||
11. yama dewata ║ |
|||
12. āstu ║o║ |
|||
13. ka |
|||
14. ta kamung hyang śrī ha |
|||
15. ricandana agasti |
|||
16. maharśi pūrbwa daksina |
|||
17. passima uttara maddhya |
|||
18. agneya neriti bā |
|||
19. yabya airśanya ū |
|||
20. rddhamadhah sira patra |
|||
21. …..har sara….d…. |
|||
'''Adapun alih bahasa Prasasti Sirah |
|||
Kĕting adalah sebagai berikut :''' |
|||
Sisi Depan (D33) |
|||
1. ║o║ om swasthā dirghāyūrāstu |
|||
2. ║o║ Dewa Wisnu sendirilah yang |
|||
menjelma ke dunia |
|||
3. sangat termasyur di kalangan. |
|||
rakyat. Berbahagialah çrī. |
|||
jayawarsa di |
|||
4. gjaya çāstra prabhu menerima |
|||
sembah dari |
|||
5. seluruh dunia. Beliau adalah. |
|||
matahari, bulan, dan air |
|||
6. amrta dari pengharapan seluruh |
|||
dunia itu. |
|||
7. Saat inilah seribu bulan |
|||
kekuasaan beliau |
|||
8. disembah di dunia yang |
|||
tenteram║selamat tahun saka |
|||
9. telah berlangsung selama 1026 |
|||
tahun, bulan karttika, |
|||
10. tanggal 15 paruh terang, |
|||
11. hariyaŋ, pahiŋ, śanaiścara, |
|||
nilangkir adalah graham |
|||
12. cāra nya, wawa adalah kārana |
|||
nya, śiwa yoganya, krta. |
|||
mandalanya, |
|||
13. kuwera adalah dewatanya, mŭsaka |
|||
adalah rāśinya. |
|||
14. Disanalah dia śrī jaya prabhu |
|||
adalah |
|||
15. ……………………….. bernama anak |
|||
16. nya sang apañji |
|||
wijayāmrtawarddha(na) |
|||
17. dia adalah śrī |
|||
iśānadharmmawangśātguhanantawi |
|||
18. kramotunggadewadhipatinamasanga |
|||
19. skārābhiśeka ditetapkan |
|||
diberikan |
|||
20. bernama marjaya. Dianugerahkan |
|||
oleh |
|||
21. śrī jayadrtaprabhu itu. |
|||
22. Memberikan perlindungan.. |
|||
Sisi Belakang (D33) |
|||
1. Sebab sang hyang memerintah raja |
|||
menganugerahkan air suci |
|||
2. subaddhākna keteguhan |
|||
dianugrahkan dia çrī jaya prabhu |
|||
lalu |
|||
3. berkedudukan bernama marjaya |
|||
yadyan itu marjaya |
|||
4. mantuka ke koluyan makasonga |
|||
sekelompok, sang hyang |
|||
5. rājā menganugerahkan menyuruh kā |
|||
manggalāstawānya di dunia |
|||
6. diwariskannya oleh wka wetya mne |
|||
hlĕm ri dlāha di |
|||
7. dlāha yang akan datang oleh |
|||
prabhu kasaksyan yang bertanda |
|||
8. (ra)kryān ring pakirakiran dewa |
|||
nya dewaraja |
|||
9. tuan mapatih sang apañji |
|||
jayādhara karuhun |
|||
10. dia mpungku çewasogata samgĕt i |
|||
tirwan samgĕt |
|||
11. Pañji datang bersama-sama samgĕt |
|||
raṇu kabayan |
|||
12. sangapañji madimana sogata |
|||
(penganut agama Buddha) mpu |
|||
wujataṇ |
|||
13. Sang adhimantrī (perdana |
|||
menteri) rakryan kanuruhan |
|||
14. ……………….yaprabhu. sang apa |
|||
15. ñji tkajaya. Rakryān huwung. |
|||
Kemudian melengkapi |
|||
16. rakryān pulung kajang. Kemudian |
|||
samgat i |
|||
17. wka mapañji waśengrat ditengahi |
|||
oleh sang hyang ajña |
|||
18. haji rājā menganugerahkan karena |
|||
itu ukuran mengenai hanānyayu |
|||
19. ksangruddha kena denda kā 1 su 5 |
|||
kemudian |
|||
20. bersumpah semua. manusia (orang- |
|||
orang) bergerak ke mana-mana di |
|||
21. katmahanya di ihatraparatra. |
|||
orang-orang bergerak ke mana- |
|||
mana |
|||
Sisi Kanan (D33) |
|||
1. ………. Prabhu ……. |
|||
2. …………….. minum |
|||
3. madu (?)…………….. |
|||
4. …………………….. |
|||
5. …………………….. pakaian |
|||
6. ………… menyusuri |
|||
7. membagi-bagikan gundukan |
|||
8. pakaian besar |
|||
9. emas (kekayaan) dikeluarkan |
|||
kemudian |
|||
10. ……………………tahta |
|||
11. pembagian kerajaan dan |
|||
12. ada di wānirakti dia sima |
|||
13. hadiah itu marjaya |
|||
14. oleh dia çrī jaya prabhu |
|||
15. ……itulah prabhu bha |
|||
16. tara dengan jelas wisnu wangsa |
|||
17. watara tidak mengikat tidak |
|||
18. berbelas kasih di anugrah dia |
|||
19. manusia berakhir pada waktu |
|||
20. kebaktian dia itulah |
|||
21. sebabnya diberikan yang patut |
|||
dimuliakan marjaya |
|||
Sisi Kiri (D33) |
|||
1. maupun brahmaṇa |
|||
2. maupun kṣtriya |
|||
3. maupun 4 weçya |
|||
4. maupun sudra angru |
|||
5. pemberian pakari diberikan |
|||
6. yang ini |
|||
7. rakyat begitulah katanya |
|||
8. semoga bhasmībhūtātma |
|||
9. …. abu kemudian |
|||
10. diberikan hak hidupnya kepada |
|||
11. dewa yama ║ |
|||
12. āstu║o║ |
|||
13. ……. dengar |
|||
14. …..hyang śrī hari |
|||
15. candana agasti |
|||
16. maharsi purbwa daksina |
|||
17. pascima uttara maddhya |
|||
18. agneya neriti ba |
|||
19. yabya airsanya u |
|||
20. rddhamadhah ….. |
|||
21. ………………… |
Revisi per 7 Agustus 2021 22.02
Prasasti Sirah Keting di keluarkan pada 8 November 1204 M ditemukan di wilayah Ponorogo yang memuat keterangan Raja Sri Jayawarsa menganugrahkan hak-hak istimewa kepada tokoh yang bernama Marjaya, karena telah menunjukkan kebaktiannya kepada Raja. Salah satu hal yang menarik dari hak yang diberikan Raja kepada Merjaya adalah hak untuk menggunakan dampar pembagian kerajaan (dampa blah karajyan). Apa yang di maksud dari hak dampa blah karajyan tidaklah jelas.
Prasasti Sirah Keting menyebut gelar abhiseka rajanya, yaitu dengan nama Sri Jayawarsa Digjaya Sasastraprabhu, Sri jayawarsa juga menyebutkan dirinya sebagai cucu anak dari Sang Apanji Wijayamertawarddhana yang kemudian bergelar abhiseka sebagai Sri Isana Dharmawangsa Teguh Anantawikramottunggadewa.
Alih aksara :
Sisi Depan (D33)
1. ║o║om swasthā dirghāyūrāstu 2. ║o║sang hyang wisnu sirāçarira
sira ring bhuwana
3. subhaga wasta ring prajā swastha
śrī jayawarsa di
4. gjaya śāstra prabhu saphala
siněmbahing sa
5. rāt saksāt bhaskara candratirtha
sira tā
6. mrta ri hajěng ikang sarāt kabeh
astwā
7. ninggya sahaçracandra pangaděg
nira sini
8. wi haneng jagat krtā║swasti
śaka
9. warsātīta 1026 ka(r)ttikamā 10. sa tithi pañcadaśī śukla paksa
amrtam
11. sasamangkana ha pa ca nilangkir
graham
12. cāra wawakārana śiwayoga
krtamandala
13. hyang kuwera dewatā mûsaka rāśi
iri
14. kā diwāśanira sira śrī
śāstraprabhu sira sang
15. potra (l)ali ……i…..ngaparap anak 16. ni sira sang apañji
wijayāmrtawarddha(na)
17. sira srī
iśānadharmmawangśātguhanantawi
18. kramotunggadewadhipatināmasanga 19. skārābhiśeka. Irika diwāśa
nikāng a
20. titih mangaran marjaya.
Inanugrahan de ni
21. rar śrī jayadrtaprabhu ikā ta
raksa(kmi) …(h)……..ira
22. (katĕ)guh……….
Sisi Belakang (D33)
1. ya makmitana sang hyang ajñā
haji anugraha rasāmṛta su
2. baddhākna pagěḥnyānugraha nira
sira śrī jaya prabhu irikang
3. atitiḥ mangaran marjaya yadyan
ikang marjaya
4. mantuka ring koluyan makasonga
kawanangan sang hyang rā
5. jānugraha kāngkěn kā
manggalāstawānya ring rāt
6. kalilirana deni wka wetya mne.
hlěm ta ri dlāha ning
7. dlāha de sang anagata prabhu
kasaksyan de tanda (ra)
8. kryān ring pakirakiran
makamanggala sira dewa ra
9. ja tuhan mapatih sang apañji
jayādhara karuhun
10. sira mpungku çewasogata samgět i
tirwan samgět
11. sanga Pañji samaya samgět ran&u
kabayan
12. sangapañji madimana sogata mpu
wuja
13. taṇḍa sang adhimantrī rakryan ka
nuruhan sa
14. ……………… yaprabhu sang apa 15. ñji tkajaya rakryān huwung.
atĕhĕr manumbuk i ra
16. kryān pulung kajang atĕhĕr
masalĕsih samgat i
17. wka mapañji waśengrāt dumadyakĕn
sang hyang ajñā
18. haji rājānugraha kunang ri
sdĕngan yan hanānyāyu…
19. ksāngruddha kanāna dĕnda kā 1 su
5 atĕhĕr ma
20. sapatha kabyĕt karmmaknan
salwirnikeng janma i
21. katmahanya ring ihatraparatra
salwirning janma
Sisi Kanan (D33)
1. ………..(ri)prabhu……….. 2. ….…(ng)danguky……..madu 3. du(lang)……….(ingha) 4. (mak aliwwan awr) 5. (sabha)…………….ado 6. do kasusursusuran 7. domdoman rāçī 8. ado(dota) besa 9. mās acuring atěhě 10. riwnanganyāngang ( )ḍampa 11. blaḥ karājyan muwaḥ 12. rihanani( )nira 13. dāna nikang marjaya 14. denira sira çrī jayaprabhu āpa 15. n pāwak rikā(di) i……..prabhu bha 16. tāra saksāt wisnwāngśā 17. watāra tan wnang tan wa 19. ra wwang huwus mamuhuta 20. ng I kabhaktin ri sira matang 21. nyan wineh kaki marja
Sisi Kiri (D33)
1. nya mon brahmaṇa 2. mon kṣatriya 3. mon weçya 4 4. mon sudra angru 5. ddhānga pakari anugra 6. (ha) rikāng iki 7. wwang mangkana kramanya 8. astu bhasmībhūtātma 9. han hawu atěhě 10. r çrahakna huripnya ring 11. yama dewata ║ 12. āstu ║o║ 13. ka 14. ta kamung hyang śrī ha 15. ricandana agasti 16. maharśi pūrbwa daksina 17. passima uttara maddhya 18. agneya neriti bā 19. yabya airśanya ū 20. rddhamadhah sira patra 21. …..har sara….d….
Adapun alih bahasa Prasasti Sirah Kĕting adalah sebagai berikut :
Sisi Depan (D33)
1. ║o║ om swasthā dirghāyūrāstu 2. ║o║ Dewa Wisnu sendirilah yang
menjelma ke dunia
3. sangat termasyur di kalangan.
rakyat. Berbahagialah çrī. jayawarsa di
4. gjaya çāstra prabhu menerima
sembah dari
5. seluruh dunia. Beliau adalah.
matahari, bulan, dan air
6. amrta dari pengharapan seluruh
dunia itu.
7. Saat inilah seribu bulan
kekuasaan beliau
8. disembah di dunia yang
tenteram║selamat tahun saka
9. telah berlangsung selama 1026
tahun, bulan karttika,
10. tanggal 15 paruh terang, 11. hariyaŋ, pahiŋ, śanaiścara,
nilangkir adalah graham
12. cāra nya, wawa adalah kārana
nya, śiwa yoganya, krta. mandalanya,
13. kuwera adalah dewatanya, mŭsaka
adalah rāśinya.
14. Disanalah dia śrī jaya prabhu
adalah
15. ……………………….. bernama anak 16. nya sang apañji
wijayāmrtawarddha(na)
17. dia adalah śrī
iśānadharmmawangśātguhanantawi
18. kramotunggadewadhipatinamasanga 19. skārābhiśeka ditetapkan
diberikan
20. bernama marjaya. Dianugerahkan
oleh
21. śrī jayadrtaprabhu itu. 22. Memberikan perlindungan..
Sisi Belakang (D33)
1. Sebab sang hyang memerintah raja
menganugerahkan air suci
2. subaddhākna keteguhan
dianugrahkan dia çrī jaya prabhu lalu
3. berkedudukan bernama marjaya
yadyan itu marjaya
4. mantuka ke koluyan makasonga
sekelompok, sang hyang
5. rājā menganugerahkan menyuruh kā
manggalāstawānya di dunia
6. diwariskannya oleh wka wetya mne
hlĕm ri dlāha di
7. dlāha yang akan datang oleh
prabhu kasaksyan yang bertanda
8. (ra)kryān ring pakirakiran dewa
nya dewaraja
9. tuan mapatih sang apañji
jayādhara karuhun
10. dia mpungku çewasogata samgĕt i
tirwan samgĕt
11. Pañji datang bersama-sama samgĕt
raṇu kabayan
12. sangapañji madimana sogata
(penganut agama Buddha) mpu wujataṇ
13. Sang adhimantrī (perdana
menteri) rakryan kanuruhan
14. ……………….yaprabhu. sang apa 15. ñji tkajaya. Rakryān huwung.
Kemudian melengkapi
16. rakryān pulung kajang. Kemudian
samgat i
17. wka mapañji waśengrat ditengahi
oleh sang hyang ajña
18. haji rājā menganugerahkan karena
itu ukuran mengenai hanānyayu
19. ksangruddha kena denda kā 1 su 5
kemudian
20. bersumpah semua. manusia (orang-
orang) bergerak ke mana-mana di
21. katmahanya di ihatraparatra.
orang-orang bergerak ke mana- mana
Sisi Kanan (D33)
1. ………. Prabhu ……. 2. …………….. minum 3. madu (?)…………….. 4. …………………….. 5. …………………….. pakaian 6. ………… menyusuri 7. membagi-bagikan gundukan 8. pakaian besar 9. emas (kekayaan) dikeluarkan
kemudian
10. ……………………tahta 11. pembagian kerajaan dan 12. ada di wānirakti dia sima 13. hadiah itu marjaya 14. oleh dia çrī jaya prabhu 15. ……itulah prabhu bha 16. tara dengan jelas wisnu wangsa 17. watara tidak mengikat tidak 18. berbelas kasih di anugrah dia 19. manusia berakhir pada waktu 20. kebaktian dia itulah 21. sebabnya diberikan yang patut
dimuliakan marjaya
Sisi Kiri (D33)
1. maupun brahmaṇa 2. maupun kṣtriya 3. maupun 4 weçya 4. maupun sudra angru 5. pemberian pakari diberikan 6. yang ini 7. rakyat begitulah katanya 8. semoga bhasmībhūtātma 9. …. abu kemudian 10. diberikan hak hidupnya kepada 11. dewa yama ║ 12. āstu║o║ 13. ……. dengar 14. …..hyang śrī hari 15. candana agasti 16. maharsi purbwa daksina 17. pascima uttara maddhya 18. agneya neriti ba 19. yabya airsanya u 20. rddhamadhah ….. 21. …………………