Lompat ke isi

Rumpun Banjar

Dari Wikipedia bahasa Indonesia, ensiklopedia bebas

Rumpun Banjar[1] adalah pengelompokan beberapa suku bangsa yang terdapat di sepanjang pesisir pulau Kalimantan yang dianggap memiliki keterkaitan budaya/hukum adat. Penamaan rumpun ini berdasarkan suku yang terbanyak populasinya. Alternatif lain penamaan rumpun ini adalah rumpun Kutai, karena di Kutai terdapat kerajaan tertua di pulau Kalimantan disamping bahasa Kutai juga dapat menjangkau Bahasa Kedayan (Brunei) di utara dan bahasa Banjar di selatan. Kebanyakan bahasa-bahasa yang dipakai rumpun ini tergolong bahasa Melayu Lokal.

Suku-suku yang tergabung dalam rumpun ini diantaranya :

  1. Suku Banjar (Melayu Banjar)
  2. Suku Bukit (Dayak Banjar/Banjar arkhais)
  3. Suku Kutai (Melayu Kutai)
  4. Suku Berau (Melayu Berau)
  5. Suku Kedayan/Suku Brunei (Melayu Brunei)
  6. Suku Melayu Kayong
  7. Suku Jalai (Dayak Jelai-Tembiruhan)
  8. Suku Paser (Dayak Paser)
  9. Suku Bulungan
  10. Suku Tidung

Secara terpisah kadang-kadang beberapa subetnis Dayak Ngaju yang beragama Islam dan mendapat pengaruh kuat dari bahasa Banjar dan hukum adat istiadat Banjar seperti suku Dayak Mendawai, suku Dayak Bakumpai, suku Dayak Bukit, suku Berangas (suku ini telah melebur menjadi Banjar Kuala) serta suku Banjar itu sendiri seringkali dikelompokkan sebagai kelompok tersendiri yaitu Kelompok Kalimantan Selatan.

Perbandiangan bahasa-bahasa Rumpun Banjar

Bahasa Melayu Bahasa Berau Bahasa Banjar Bahasa Kutai Bahasa Brunei Bahasa Kayong
mereka (dia) - sidin/sida sida - sida
mengenang dgn nestapa marista marista merista marista -
sebutir (sebuah) sabuting sabuting sebuting sabuting sebuti'
sanak keluarga - bubuhan bubuhan - bubohan
air air banyu (Bukit:aing) aer aing ai'
gelar "Abang" - Anang Awang Awang -
hamil - batianan - batian -
begitu - damintu - dami atu -
begini damini damini - dami ani -
bagaimana daimapa dimapa - dami apa? -
rakit lanting lanting lanting lanting
pasir - pasir
karangan
karasik
kersik
karasik
perahu - jukung gubang gubang -
seekor - saikung - saikung sekok
buih - buih - buyah
air kencing - kamih - kamih
anjing kuyuk kuyuk - kuyuk
cempedak - tiwadak - tibadak
bekantan - bakantan - bangkatan
kempunan - kapuhunan - kapunan
bunga busak kambang - -
kering karring karing kereng -
getah gatta gatah getah -
antar atar atar - -
lama lawas lawas lawas -
keluarga kula kula - -
sudah talla talah - -
adik ading ading - -
nenek inni nini - nini
nanti kandia kaina kendia -
ikan jukkut iwak jukut -
besar bassar basar basaa -
lidah ilat ilat elat -
ular taddung tadung tadung -
celana saluar salawar seluar seluar
teman dangan
kawal
kawal kawal dangan
karat besi taggar tagar tagar tagar
kaki battis batis betis batis
potong tattak tatak tetak tatak
kakek kayi kayi - -
dangau lapau lampau - -
tepi siring siring - siring
dahulu kala bahari bahari behari bahari bahari
petang hari karamian kamarian kemerian
pagi sambat ba'isukan hambat
panggil kiyau kiyau - - -

Referensi