Bahasa Gaelik Skotlandia

Gaelik dipertuturkan oleh sekitar 60.000 jiwa di Skotlandia (Alba), terutama di Highlands (a' Ghaidhealtachd) dan di Western Isles (Na h-Eileanan an Iar), tetapi juga di Glasgow (Glaschu), Edinburgh (Dùn Eideann) dan Inverness (Inbhir Nis). Ada juga komunitas penutur Gaelik kecil di Kanada, terutama di Nova Scotia (Alba Nuadh) dan di pulau Cape Breton (Eilean Cheap Breatainn). Penutur lainnya dapat ditemukan di Australia (Astràilia), Selandia Baru dan Amerika Serikat (Na Stàitean Aonaichte).

Sejarah

Gaelik juga berhubungan dekat dengan Manx dan Irlandia dan dibawa ke Skotlandia sekitar abad ke-4 M oleh orang-orang Skotlandia dari Irlandia. BGaelik dituturkan di seluruh Skotlandia (selain dari daerah agak ke tenggara dan timur laut) antara abad ke-9 dan 11, tetapi mulai mundur ke utara dan barat dari abad ke-11 dst. Seluruh logat Gaelik secara berkaitan dapat dimengerti, dan Gaelik tertulis dapat dimengerti dalam tingkat luas.

Tulisan Gaelik yang dapat dimengerti dari awal ialah catatan dalam Book of Deer yang ditulis di Skotlandia timur laut pada abad ke-12, walau keberadaan Gaelik tertulis yang umum tersembunyi luas dari perbedaan antara Gaelik.

Gaelik

Gaelik ditulis dengan hanya 18 huruf yang masing-masing darinya disebutkan setelah satu pohon atau sesemakan. Seluruh huruf mati memiliki lebih daripada 1 pengucapan yang bergantung pada kedudukannya dalam kata dan huruf hidup mendahului atau mengikutinya.

Tanda huruf hidup (Àà, Èè, Ìì, Òò and Ùù) menandai versi panjang huruf hidup, tetapi tak dianggap sebagai huruf terpisah. Tulisan Gaelik (uncial) yang lebih tua atau "corr litir" telah tak digunakan selama beberapa abad di Skotlandia, dan telah tak digunakan dalam Gaelik cetak. Tulisan uncial tetap digunakan di Irlandia pada tanda jalan dan pemberitahuan umum. Ortografi Gaelik diatur di akhir 1970-an.

Pengucapan

Huruf mati dan bunyi rangkap

Fuaimreagan (huruf mati)

[i] i, io

[e] e, ea, ei

[ε] ea

[a] a, ai, ea

[O] o, oi, eo

[o] o, (oi)

[u] u, ui, iu

[X] agh/adh, oi

[uu] (ui)

[i:] ì, ìo

[e:] é, éi, eu

[ε:] è, èi

[a:] à, ài, eà

[O:] ò, òi, eò

[o:] ó, ói

[u:] ù, ùi, (iù), iùi, (u), io

[X:] agh/adh+huruf hidup

[uu:] ao, aoi

Dà-Fhoghair (huruf rangkap)

[iuh] ia

[uuh] ua

[ia] eu

[ai] ai

[ei] ei

[Xi] oi/ei/ai

[uui] ui/aoi

[au] a/ ea

[Xu] o

Connragan (huruf mati)

Connragan leathann atau huruf mati keras ialah yang didahului atau diikuti a, o atau u. Connragan caola atau huruf mati lembut ialah yang didahului atau diikuti i atau e. Kebanyakan huruf mati mengucapkan pengucapan berbeda bergantung pada apakah muncul di awal kata atau yang lainnya.

Huruf mati di depan kata-kata Gaelik dalam berubah dalam bermacam konteks. Proses ini dikenal sebagai "lenition" dan melibatkan penambahan <h> setelah huruf depan. Huruf yang ditimbulkan ialah suathaich atau bunyi desah.

Suathaich (bunyi desah)

bh, mh [v, w]

ch [x]

dh, gh [γ]

fh

ph [f]

sh, th [h]

Ungkapan dasar

• Gaelik: Gàidhlig (GAH-lick)
• selamat datang: fàilte (FAL-tyuh)
• selamat tinggal: mar sin leat (mar SHIN let)
• tolong: mas e do thoil e (mah SHEH daw HOL eh)
• terima kasih: tapadh leat (TAH-pah let)
• maaf: tha mi duilich (hah mee DOO-leekh)
• itu: am fear sin (am fer SHIN)
• berapa banyak?: cia mheud (kah VIT)
• Inggris: Beurla (BYER-luh)
• ya: tha (hah)
• tidak: chan eil (chan YIL)
• saya tidak mengerti: chan eil mi a' tuigsinn (khan YIL mee uh TOOK-shin)
• di mana kamar mandinya?: càit a bheil an taigh beag? (KATCH-uh vil an TUH-eeh bik)
• penghormatan umum: slàinte (SLAN-tyuh)

Pranala luar

• (Inggris) Gaelik di Omniglot