Haumea (planet katai): Perbedaan antara revisi
Darkicebot (bicara | kontrib) k bot Menambah: vi:Haumea (hành tinh lùn) |
Kwamikagami (bicara | kontrib) Tidak ada ringkasan suntingan |
||
(107 revisi perantara oleh 50 pengguna tidak ditampilkan) | |||
Baris 1: | Baris 1: | ||
{{redirect|Haumea}} |
|||
[[Berkas:2003EL61art.jpg|300px|thumb|right|Haumea]] |
|||
{{Infobox Planet |
|||
|bgcolour = #FFFFC0 |
|||
|name = Haumea |
|||
|symbol = [[Berkas:Haumea symbol (bold).svg|24px|🝻]] |
|||
|image = [[Berkas:Haumea Hubble.png|frameless|center|Haumea dan dua bulannya]] |
|||
|caption = Haumea dan dua bulannya |
|||
|discovery = yes |
|||
|discoverer= [[Michael E. Brown|Brown]] ''et al.''; [[José Luis Ortiz Moreno|Ortiz]] ''et al.'' (tak ada yang resmi) |
|||
|discovered= 28 Desember 2004 (Brown ''et al.''); Juli 2005 (Ortiz ''et al.'') |
|||
|mp_name= (136108) Haumea |
|||
|alt_names={{mp|2003 EL|61}} |
|||
|mp_category=[[planet katai]], [[plutoid]], [[objek trans-Neptunus|TNO]] <span style="white-space:nowrap;">(dihilangkan dari [[cubewano]])</span><ref name="K09A63">{{cite web |
|||
|title=Minor Planet Electronic Circular 2009-A63 : Distant Minor Planets (2009 JAN. 29.0 TT) |
|||
|date=2009-01-13 |
|||
|publisher=Minor Planet Center |
|||
|url=http://www.cfa.harvard.edu/mpec/K09/K09A63.html |
|||
|accessdate=2009-02-03 |
|||
|format=[http://cfa-www.harvard.edu/iau/mpec/K06/K06X45.html 2006 provisional Cubewano listing] |
|||
|archive-date=2012-04-18 |
|||
|archive-url=https://web.archive.org/web/20120418231315/http://www.minorplanetcenter.net/iau/mpec/K09/K09A63.html |
|||
|dead-url=no |
|||
}}</ref><ref name="Buie">{{cite web |
|||
|author=[[Marc W. Buie]] |
|||
|date=2008-06-25 |
|||
|title=Orbit Fit and Astrometric record for 136108 |
|||
|publisher=Southwest Research Institute (Space Science Department) |
|||
|url=http://www.boulder.swri.edu/~buie/kbo/astrom/136108.html |
|||
|accessdate=2008-10-02 |
|||
|archive-date=2011-05-18 |
|||
|archive-url=https://web.archive.org/web/20110518005546/http://www.boulder.swri.edu/~buie/kbo/astrom/136108.html |
|||
|dead-url=no |
|||
}}</ref>{{br}}[[Resonan objek trans-Neptunus|resonansi 12:7]] orde kelima<ref name="candidate">{{cite journal |
|||
|title=Candidate Members and Age Estimate of the Family of Kuiper Belt Object {{mp|2003 EL|61}} |
|||
|author=D. Ragozzine; M. E. Brown |
|||
|journal=The Astronomical Journal |
|||
|volume=134 |
|||
|issue=6 |
|||
|pages=2160–2167 |
|||
|date=2007-09-04 |
|||
|url=http://adsabs.harvard.edu/abs/2007arXiv0709.0328R |
|||
|accessdate=2008-09-19 |
|||
|doi=10.1086/522334 |
|||
|archive-date=2016-06-03 |
|||
|archive-url=https://web.archive.org/web/20160603223327/http://adsabs.harvard.edu/abs/2007arXiv0709.0328R |
|||
|dead-url=no |
|||
}}</ref> |
|||
|orbit_ref = <ref name="jpldata" /> |
|||
|epoch= 30 November 2008 ([[hari Julian]] 2454800,5) |
|||
|semimajor=6.452 [[Giga|G]][[meter|m]]{{br}}43,132 [[satuan astronomi|sa]] |
|||
|perihelion=5.194 Gm{{br}}34,721 sa |
|||
|aphelion=7.710 Gm{{br}}51,544 sa |
|||
|eccentricity=0,195 01 |
|||
|period=103 468 [[hari]] (283,28 [[tahun Julian (astronomi)|tahun]]) |
|||
|inclination=28,22[[derajat (sudut)|°]] |
|||
|asc_node=121,10° |
|||
|arg_peri=239,18° |
|||
|mean_anomaly=202,67° |
|||
|avg_speed=4,484 km/[[detik|det]] |
|||
|satellites=2 |
|||
|physical_characteristics=yes |
|||
|dimensions= ≈1.960 × 1.518 × 996 km ([[teleskop Keck|Keck]])<ref name="Rabinowitz2005"> |
|||
{{cite journal |
|||
|author=[[David L. Rabinowitz|D. L. Rabinowitz]], K. M. Barkume, [[Michael E. Brown|M. E. Brown]], H. G. Roe, M. Schwartz, S. W. Tourtellotte, [[Chadwick A. Trujillo|C. A. Trujillo]] |
|||
|year=2006 |
|||
|title=Photometric Observations Constraining the Size, Shape, and Albedo of {{mp|2003 EL|61}}, a Rapidly Rotating, Pluto-Sized Object in the Kuiper Belt |
|||
|journal=The Astrophysical Journal |
|||
|volume=639|issue=2|pages=1238–1251 |
|||
|format=[http://arxiv.org/abs/astro-ph/0509401 preprint on arXiv]|doi=10.1086/499575}} |
|||
</ref> {{br}}([[rataan geometrik|≈1.436 km]]){{br}}1.150 <sup>+250</sup> km ([[teleskop Spitzer|Spitzer]])<ref name="spitzer">{{cite web |
|||
|title=Physical Properties of Kuiper Belt and Centaur Objects: Constraints from Spitzer Space Telescope |
|||
|author=John Stansberry, Will Grundy, Mike Brown, Dale Cruikshank, John Spencer, David Trilling, Jean-Luc Margot |
|||
|work=University of Arizona, Lowell Observatory, California Institute of Technology, NASA Ames Research Center, Southwest Research Institute, Cornell University |
|||
|url=http://arxiv.org/abs/astro-ph/0702538v2 |
|||
|date=2007-02-20 |
|||
|accessdate=2008-07-27 |
|||
|archive-date=2016-10-09 |
|||
|archive-url=https://web.archive.org/web/20161009163720/https://arxiv.org/abs/astro-ph/0702538v2 |
|||
|dead-url=no |
|||
}}</ref> |
|||
|radius=≈980 × 759 × 498 km (≈750 km) |
|||
|surface_area=≈2{{e|7}} [[kilometer persegi|km<sup>2</sup>]] |
|||
|volume= |
|||
|mass=(4,006 ± 0,040){{e|21}} [[kilogram|kg]]<ref name="Ragozzine&Brown2009">{{cite journal |
|||
|last=Ragozzine |
|||
|first=D. |
|||
|coauthors=Brown, M.E. |
|||
|date=2009 |
|||
|title=Orbits and Masses of the Satellites of the Dwarf Planet Haumea = 2003 EL61 |
|||
|journal=The Astronomical Journal |
|||
|url=http://arxiv.org/abs/0903.4213 |
|||
|access-date=2009-05-12 |
|||
|archive-date=2022-10-28 |
|||
|archive-url=https://web.archive.org/web/20221028003656/http://arxiv.org/abs/0903.4213 |
|||
|dead-url=no |
|||
}}</ref> |
|||
|density=2,6–3,3 g/[[sentimeter kubik|cm³]]<ref name="Rabinowitz2005"/> |
|||
|surface_grav=0,44 m/s² |
|||
|escape_velocity=0,84 km/s |
|||
|sidereal_day=0,163 146 ± 0,000 004 h{{br}}(3,915 5 ± 0,000 1 j)<ref name="hour">{{cite journal |
|||
|title=High-Precision Photometry of Extreme KBO 2003 EL61 |
|||
|author=Pedro Lacerda, David Jewitt and Nuno Peixinho |
|||
|date=2008-04-02 |
|||
|journal=The Astronomical Journal |
|||
|volume=135 |
|||
|pages=1749–1756 |
|||
|url=http://www.iop.org/EJ/abstract/1538-3881/135/5/1749 |
|||
|accessdate=2008-09-22 |
|||
|doi=10.1088/0004-6256/135/5/1749 |
|||
|archive-date=2020-05-11 |
|||
|archive-url=https://web.archive.org/web/20200511174835/https://hkvalidate.perfdrive.com/captcha?ssa=d100e089-e0a8-46b1-b2bf-689b5365ec41&ssb=64zm3m0dgdh6im44klgchgzmd&ssc=http%3A%2F%2Fiopscience.iop.org%2F%2Fabstract%2F1538-3881%2F135%2F5%2F1749&ssd=166792861026451&sse=jf%40f%40ammepjkppb&ssf=6b72fa3c9f612d4213d2ff4654a1c777486333c1&ssg=b9f568f8-7538-44de-a6f6-6f8dfec8c12a&ssh=a51051be-6ae4-4b87-997d-7dd6b66dbeac&ssi=d39da3c3-8427-4549-84d4-28b15eafb1bc&ssj=01a53d23-c7ea-4372-a930-84997b7470ec&ssk=support%40shieldsquare.com&ssl=006665034040&ssm=04074166802434092108065763560772&ssn=3ea2b7d835b51d06c85308b990308f630022a1d567bb-d922-4e12-b7c008&sso=1c586636-44737ddebefab59c4296944173171afd3b424b9846579d88&ssp=92848774861589221168158922803833385&ssq=21665731931443509724419314921061671828681&ssr=MjA3LjI0MS4yMjUuMTYw&sss=Chrome%2F5.0%20%28iPhone%3B%20U%3B%20CPU%20iPhone%20OS%203_0%20like%20Mac%20OS%20X%3B%20en-us%29%20AppleWebKit%2F528.18%20%28KHTML%2C%20like%20Gecko%29%20Version%2F4.0%20Mobile%2F7A341%20Safari%2F528.16&sst=Mozilla%2F5.0%20%28Windows%20NT%2010.0%3B%20Win64%3B%20x64%29%20AppleWebKit%2F537.36%20%28KHTML%2C%20like%20Gecko%29%20Chrome%2F74.0.3729.169%20Safari%2F537.36&ssu=Mozilla%2F4.0%20%28Windows%20NT%205.1%29%20AppleWebKit%2F535.7%20%28KHTML%2Clike%20zeco%29%20Chrome%2F33.0.1750.154%20Safari%2F536.7&ssv=3tmsrmq1lsnqmvm&ssw=&ssx=393044951461425&ssy=chdgnchdcajkidhbnhkjgmp%40lboiheflopndkp%40n&ssz=0d4e9450ffb2729 |
|||
|dead-url=yes |
|||
}}</ref> |
|||
|spectral_type=? |
|||
|magnitude = 17,3 (oposisi)<ref name=AstDys>{{cite web |
|||
|title=AstDys (136108) Haumea Ephemerides |
|||
|publisher=Department of Mathematics, University of Pisa, Italy |
|||
|url=http://hamilton.dm.unipi.it/astdys/index.php?pc=1.1.3.0&n=Haumea |
|||
|accessdate=2009-03-19 |
|||
|archive-date=2011-06-29 |
|||
|archive-url=https://web.archive.org/web/20110629202435/http://hamilton.dm.unipi.it/astdys/index.php?pc=1.1.3.0&n=Haumea |
|||
|dead-url=no |
|||
}}</ref><ref name="Horizons">{{cite web |
|||
|title=HORIZONS Web-Interface |
|||
|publisher=[http://ssd.jpl.nasa.gov NASA Jet Propulsion Laboratory Solar System Dynamics] |
|||
|url=http://ssd.jpl.nasa.gov/horizons.cgi?find_body=1&body_group=sb&sstr=2003EL61 |
|||
|accessdate=2008-07-02 |
|||
|archive-date=2008-07-18 |
|||
|archive-url=https://web.archive.org/web/20080718195959/http://ssd.jpl.nasa.gov/horizons.cgi?find_body=1&body_group=sb&sstr=2003EL61 |
|||
|dead-url=no |
|||
}}</ref> |
|||
|abs_magnitude=0,17<ref name="jpldata">{{cite web |
|||
|date=2008-05-10 last obs |
|||
|title=Jet Propulsion Laboratory Small-Body Database Browser: 136108 Haumea ({{mp|2003 EL|61}}) |
|||
|publisher=NASA's Jet Propulsion Laboratory |
|||
|url=http://ssd.jpl.nasa.gov/sbdb.cgi?sstr=136108 |
|||
|accessdate=2008-06-11 |
|||
|archive-date=2015-12-27 |
|||
|archive-url=https://web.archive.org/web/20151227152421/http://ssd.jpl.nasa.gov/sbdb.cgi?sstr=136108 |
|||
|dead-url=no |
|||
}}</ref> |
|||
|albedo=0,7 ± 0,1<ref name="Rabinowitz2005"/>{{br}}0,84 <sup>+0.1</sup><ref name="spitzer"/> |
|||
|single_temperature=<50 [[kelvin|K]]<ref name="Trujillo 2006"> |
|||
{{cite journal |
|||
|author=[[Chadwick A. Trujillo]], [[Michael E. Brown]], Kristina Barkume, Emily Shaller, [[David L. Rabinowitz]] |
|||
|title=The Surface of {{mp|2003 EL|61}} in the Near Infrared |
|||
|journal=The Astrophysical Journal |
|||
|volume=655|date=February 2007|pages=1172–1178 |
|||
|format=[http://arxiv.org/abs/astro-ph/0601618 preprint] |
|||
|doi=10.1086/509861}} |
|||
</ref> |
|||
}} |
|||
'''Haumea''' ({{pron-en|haʊˈmeɪə}} ''how-<small>MAY</small>-ə''), secara resmi disebut '''(136108) Haumea''' dan sebutan sementara '''(136108) 2003 EL61''' adalah [[planet katai]] di [[sabuk Kuiper]], secara kasar sekitar sepertiga massa [[Pluto]], ditemukan oleh tim [[Michael E. Brown|Mike Brown]] di [[Caltech]] di [[Amerika Serikat]] atau [[José Luis Ortiz Moreno|J. L. Ortiz]] et al. dari Instituto de Astrofísica de Andalucía di [[Observatorium Sierra Nevada]] di [[Spanyol]] (masih merupakan kontroversi). [[Minor Planet Center]] menyatakan grup Ortiz sebagai penemu karena merupakan yang pertama mengumumkan |
'''Haumea''' ([[Simbol planet|simbol]]: [[File:Haumea symbol (fixed width).svg|16px|🝻]];<ref>{{cite web |url= https://www.jpl.nasa.gov/infographics/what-is-a-dwarf-planet |author= JPL/NASA |date= 2015-04-22 |website= Jet Propulsion Laboratory |title= What is a Dwarf Planet? |access-date= 2022-01-19 |archive-date= 2021-01-19 |archive-url= https://web.archive.org/web/20210119181743/https://www.jpl.nasa.gov/infographics/what-is-a-dwarf-planet |dead-url= no }}</ref> {{pron-en|haʊˈmeɪə}} ''how-<small>MAY</small>-ə''), secara resmi disebut '''(136108) Haumea''' dan sebutan sementara '''(136108) 2003 EL61''' adalah [[planet katai]] di [[sabuk Kuiper]], secara kasar sekitar sepertiga massa [[Pluto]], ditemukan oleh tim [[Michael E. Brown|Mike Brown]] di [[Caltech]] di [[Amerika Serikat]] atau [[José Luis Ortiz Moreno|J. L. Ortiz]] et al. dari Instituto de Astrofísica de Andalucía di [[Observatorium Sierra Nevada]] di [[Spanyol]] (masih merupakan kontroversi). [[Minor Planet Center]] menyatakan grup Ortiz sebagai penemu karena merupakan yang pertama mengumumkan objek tersebut. Pada tanggal 17 September 2008, Haumea diklasifikasikan sebagai planet katai oleh IAU. Haumea dikitari oleh dua satelit alami yang diberi nama Namaka, dan Hi'iaka, keduanya merupakan asteroid yang terperangkap oleh medan gravitasi Haumea. Haumea tergolong planet katai unik, karena memiliki bentuk elips. Haumea diperkirakan mempunyai luas permukaan sekitar 2×10^7 km2 atau 20,000,000 km2 yang berarti bahwa Haumea memiliki luas permukaan yang hanya sedikit lebih besar dari Negara Rusia. |
||
[[File:Haumea_and_two_moons_art.png|220x124px|thumb|right|alt=Ilustrasi Haumea|Haumea]] |
|||
== Pranala luar == |
|||
* [http://neo.jpl.nasa.gov/orbits/2003el61.html NASA visualization of the orbit] |
|||
* [http://www.johnstonsarchive.net/astro/astmoons/am-136108.html Updated data] |
|||
* ''Space.com'' story: [http://www.space.com/scienceastronomy/050729_large_object.html Large new world discovered beyond Neptune] |
|||
* ''New Scientist'' story: [http://www.newscientist.com/article.ns?id=dn7751 New world found in outer solar system] |
|||
* ''BBC'' story: [http://news.bbc.co.uk/2/hi/science/nature/4726733.stm Distant object found orbiting Sun] |
|||
* [http://skyandtelescope.com/news/article_1560_1.asp Astronomers Discover "10th Planet"] - [[Sky & Telescope]] article describing the discovery of {{mp|(136108) 2003 EL|61}} and 136199 Eris. |
|||
* [http://www.gps.caltech.edu/~mbrown/2003EL61/ Michael Brown's webpage] |
|||
* ''New Scientist'' story: [http://www.newscientistspace.com/article.ns?id=dn7968 Distant solar system body may be cigar-shaped] |
|||
* ''BBC'' story: [http://news.bbc.co.uk/2/hi/science/nature/4230056.stm Record spin rate for cosmic body] |
|||
* ''news @ nature.com'' story: [http://www.nature.com/news/2005/050905/full/050905-17.html Cosmic 'cigar' spins at astonishing pace; Pluto's neighbour has a very unexpected shape], September 9, 2005. |
|||
* ''New York Times'' story: [http://www.nytimes.com/2005/09/13/science/space/13plan.html?ex=1284264000&en=7f5f96302a67ae30&ei=5090 "One find, two astronomers"], September 13, 2005. |
|||
*S.C. Tegler, W. Grundy, W. Romanishin, G. Consolmagno, K. Mogren, F. Vilas: ''Optical Spectroscopy of the Large Kuiper Belt Objects 136472 (2005 FY9) and 136108 (2003 EL61).'' [http://arXiv.org/abs/astro-ph/0611135 Preprint] |
|||
== Nama == |
|||
{{Tata surya}} |
|||
Nama '''Haumea''' berasal dari salah satu nama dewi pada mitologi [[Hawaii]]<ref name="craig"> |
|||
{{astronomi-stub}} |
|||
{{cite book |
|||
|author=Robert D. Craig |
|||
|title=Handbook of Polynesian Mythology |
|||
|publisher=ABC-CLIO |
|||
|year=2004 |
|||
|url=http://books.google.com/?id=LOZuirJWXvUC&pg=PA128&dq=haumea |
|||
|page=128 |
|||
|isbn=9781576078945 }} |
|||
</ref> |
|||
== Referensi == |
|||
{{reflist|2}} |
|||
== Pranala luar == |
|||
* [http://neo.jpl.nasa.gov/orbits/2003el61.html NASA visualization of the orbit] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20050730233353/http://neo.jpl.nasa.gov/orbits/2003el61.html |date=2005-07-30 }} |
|||
* [http://www.johnstonsarchive.net/astro/astmoons/am-136108.html Updated data] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20171221043516/http://www.johnstonsarchive.net/astro/astmoons/am-136108.html |date=2017-12-21 }} |
|||
* ''Space.com'' story: [http://www.space.com/scienceastronomy/050729_large_object.html Large new world discovered beyond Neptune] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20050731013940/http://www.space.com/scienceastronomy/050729_large_object.html |date=2005-07-31 }} |
|||
* ''New Scientist'' story: [http://www.newscientist.com/article.ns?id=dn7751 New world found in outer solar system] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080921045209/http://www.newscientist.com/article.ns?id=dn7751 |date=2008-09-21 }} |
|||
* ''BBC'' story: [http://news.bbc.co.uk/2/hi/science/nature/4726733.stm Distant object found orbiting Sun] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060212203410/http://news.bbc.co.uk/2/hi/science/nature/4726733.stm |date=2006-02-12 }} |
|||
* [http://skyandtelescope.com/news/article_1560_1.asp Astronomers Discover "10th Planet"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081203171208/http://skyandtelescope.com/news/article_1560_1.asp |date=2008-12-03 }} - [[Sky & Telescope]] article describing the discovery of {{mp|(136108) 2003 EL|61}} and 136199 Eris. |
|||
* [http://www.gps.caltech.edu/~mbrown/2003EL61/ Michael Brown's webpage] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20050801000556/http://www.gps.caltech.edu/~mbrown/2003EL61/ |date=2005-08-01 }} |
|||
* ''New Scientist'' story: [http://www.newscientistspace.com/article.ns?id=dn7968 Distant solar system body may be cigar-shaped] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220408035913/http://www.newscientistspace.com/article.ns?id=dn7968 |date=2022-04-08 }} |
|||
* ''BBC'' story: [http://news.bbc.co.uk/2/hi/science/nature/4230056.stm Record spin rate for cosmic body] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220815210812/http://news.bbc.co.uk/2/hi/science/nature/4230056.stm |date=2022-08-15 }} |
|||
* ''news @ nature.com'' story: [http://www.nature.com/news/2005/050905/full/050905-17.html Cosmic 'cigar' spins at astonishing pace; Pluto's neighbour has a very unexpected shape] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210125135329/http://www.nature.com/news/2005/050905/full/050905-17.html |date=2021-01-25 }}, September 9, 2005. |
|||
* ''New York Times'' story: [http://www.nytimes.com/2005/09/13/science/space/13plan.html?ex=1284264000&en=7f5f96302a67ae30&ei=5090 "One find, two astronomers"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130104144831/http://www.nytimes.com/2005/09/13/science/space/13plan.html?ex=1284264000&en=7f5f96302a67ae30&ei=5090 |date=2013-01-04 }}, September 13, 2005. |
|||
* S.C. Tegler, W. Grundy, W. Romanishin, G. Consolmagno, K. Mogren, F. Vilas: ''Optical Spectroscopy of the Large Kuiper Belt Objects 136472 (2005 FY9) and 136108 (2003 EL61).'' [http://arXiv.org/abs/astro-ph/0611135 Preprint] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20230207112044/https://arxiv.org/abs/astro-ph/0611135 |date=2023-02-07 }} |
|||
{{Cincin planet}}{{Tata surya}} |
|||
[[Kategori:Planet katai]] |
[[Kategori:Planet katai]] |
||
[[Kategori:Objek trans-Neptunus]] |
[[Kategori:Objek trans-Neptunus]] |
||
[[Kategori:Cincin planet]] |
|||
[[Kategori:Objek astronomi yang ditemukan tahun 2004]] |
|||
{{Link FA|en}} |
|||
{{CentaurTNO-stub}} |
|||
[[be:2003 EL61 (аб'ект поясу Койпера)]] |
|||
[[bn:হাউমেইয়া (বামন গ্রহ)]] |
|||
[[ca:Haumea]] |
|||
[[cs:Haumea (plutoid)]] |
|||
[[da:Haumea (dværgplanet)]] |
|||
[[de:Haumea (Zwergplanet)]] |
|||
[[el:Χαουμέια (πλανήτης νάνος)]] |
|||
[[en:Haumea (dwarf planet)]] |
|||
[[es:Haumea (planeta enano)]] |
|||
[[et:Haumea (kääbusplaneet)]] |
|||
[[fa:هائومیا (سیاره کوتوله)]] |
|||
[[fi:Haumea]] |
|||
[[fr:(136108) Haumea]] |
|||
[[he:האומיה (כוכב לכת ננסי)]] |
|||
[[hu:Haumea]] |
|||
[[it:Haumea (astronomia)]] |
|||
[[ja:ハウメア (準惑星)]] |
|||
[[ka:ჰაუმეა]] |
|||
[[ko:하우메아]] |
|||
[[la:Haumea (planetula)]] |
|||
[[lv:Haumeja]] |
|||
[[mr:हौमिआ (बटु ग्रह)]] |
|||
[[nl:Haumea]] |
|||
[[nn:136108 Haumea]] |
|||
[[no:Haumea]] |
|||
[[pl:136108 Haumea]] |
|||
[[pt:Haumea]] |
|||
[[ro:Haumea (planetă pitică)]] |
|||
[[ru:Хаумеа (карликовая планета)]] |
|||
[[simple:Haumea (dwarf planet)]] |
|||
[[sk:136108 Haumea]] |
|||
[[sl:Haumea]] |
|||
[[sr:Хаумеа (патуљаста планета)]] |
|||
[[sv:Haumea (dvärgplanet)]] |
|||
[[th:เฮาเมอา]] |
|||
[[tl:Haumea (duwendeng planeta)]] |
|||
[[tr:Haumea (cüce gezegen)]] |
|||
[[vi:Haumea (hành tinh lùn)]] |
|||
[[zh:妊神星]] |
Revisi per 22 Mei 2024 07.25
Penemuan | |
---|---|
Ditemukan oleh | Brown et al.; Ortiz et al. (tak ada yang resmi) |
Tanggal penemuan | 28 Desember 2004 (Brown et al.); Juli 2005 (Ortiz et al.) |
Penamaan | |
Penamaan | (136108) Haumea |
2003 EL61 | |
planet katai, plutoid, TNO (dihilangkan dari cubewano)[1][2] resonansi 12:7 orde kelima[3] | |
Ciri-ciri orbit[4] | |
Epos 30 November 2008 (hari Julian 2454800,5) | |
Aphelion | 7.710 Gm 51,544 sa |
Perihelion | 5.194 Gm 34,721 sa |
6.452 Gm 43,132 sa | |
Eksentrisitas | 0,195 01 |
103 468 hari (283,28 tahun) | |
Kecepatan orbit rata-rata | 4,484 km/det |
202,67° | |
Inklinasi | 28,22° |
121,10° | |
239,18° | |
satelit yang diketahui | 2 |
Ciri-ciri fisik | |
Dimensi | ≈1.960 × 1.518 × 996 km (Keck)[5] (≈1.436 km) 1.150 +250 km (Spitzer)[6] |
≈2×107 km2 | |
Massa | (4,006 ± 0,040)×1021 kg[7] |
Massa jenis rata-rata | 2,6–3,3 g/cm³[5] |
0,44 m/s² | |
0,84 km/s | |
Periode rotasi sideris | 0,163 146 ± 0,000 004 h (3,915 5 ± 0,000 1 j)[8] |
Albedo | 0,7 ± 0,1[5] 0,84 +0.1[6] |
Suhu | <50 K[9] |
Pola spektrum | ? |
17,3 (oposisi)[10][11] | |
0,17[4] | |
Haumea (simbol: ;[12] pengucapan bahasa Inggris: [haʊˈmeɪə] how-MAY-ə), secara resmi disebut (136108) Haumea dan sebutan sementara (136108) 2003 EL61 adalah planet katai di sabuk Kuiper, secara kasar sekitar sepertiga massa Pluto, ditemukan oleh tim Mike Brown di Caltech di Amerika Serikat atau J. L. Ortiz et al. dari Instituto de Astrofísica de Andalucía di Observatorium Sierra Nevada di Spanyol (masih merupakan kontroversi). Minor Planet Center menyatakan grup Ortiz sebagai penemu karena merupakan yang pertama mengumumkan objek tersebut. Pada tanggal 17 September 2008, Haumea diklasifikasikan sebagai planet katai oleh IAU. Haumea dikitari oleh dua satelit alami yang diberi nama Namaka, dan Hi'iaka, keduanya merupakan asteroid yang terperangkap oleh medan gravitasi Haumea. Haumea tergolong planet katai unik, karena memiliki bentuk elips. Haumea diperkirakan mempunyai luas permukaan sekitar 2×10^7 km2 atau 20,000,000 km2 yang berarti bahwa Haumea memiliki luas permukaan yang hanya sedikit lebih besar dari Negara Rusia.
Nama
Nama Haumea berasal dari salah satu nama dewi pada mitologi Hawaii[13]
Referensi
- ^ "Minor Planet Electronic Circular 2009-A63 : Distant Minor Planets (2009 JAN. 29.0 TT)" (2006 provisional Cubewano listing). Minor Planet Center. 2009-01-13. Diarsipkan dari versi asli tanggal 2012-04-18. Diakses tanggal 2009-02-03.
- ^ Marc W. Buie (2008-06-25). "Orbit Fit and Astrometric record for 136108". Southwest Research Institute (Space Science Department). Diarsipkan dari versi asli tanggal 2011-05-18. Diakses tanggal 2008-10-02.
- ^ D. Ragozzine; M. E. Brown (2007-09-04). "Candidate Members and Age Estimate of the Family of Kuiper Belt Object 2003 EL61". The Astronomical Journal. 134 (6): 2160–2167. doi:10.1086/522334. Diarsipkan dari versi asli tanggal 2016-06-03. Diakses tanggal 2008-09-19.
- ^ a b "Jet Propulsion Laboratory Small-Body Database Browser: 136108 Haumea (2003 EL61)". NASA's Jet Propulsion Laboratory. 2008-05-10 last obs. Diarsipkan dari versi asli tanggal 2015-12-27. Diakses tanggal 2008-06-11.
- ^ a b c D. L. Rabinowitz, K. M. Barkume, M. E. Brown, H. G. Roe, M. Schwartz, S. W. Tourtellotte, C. A. Trujillo (2006). "Photometric Observations Constraining the Size, Shape, and Albedo of 2003 EL61, a Rapidly Rotating, Pluto-Sized Object in the Kuiper Belt". The Astrophysical Journal (preprint on arXiv) . 639 (2): 1238–1251. doi:10.1086/499575.
- ^ a b John Stansberry, Will Grundy, Mike Brown, Dale Cruikshank, John Spencer, David Trilling, Jean-Luc Margot (2007-02-20). "Physical Properties of Kuiper Belt and Centaur Objects: Constraints from Spitzer Space Telescope". University of Arizona, Lowell Observatory, California Institute of Technology, NASA Ames Research Center, Southwest Research Institute, Cornell University. Diarsipkan dari versi asli tanggal 2016-10-09. Diakses tanggal 2008-07-27.
- ^ Ragozzine, D. (2009). "Orbits and Masses of the Satellites of the Dwarf Planet Haumea = 2003 EL61". The Astronomical Journal. Diarsipkan dari versi asli tanggal 2022-10-28. Diakses tanggal 2009-05-12.
- ^ Pedro Lacerda, David Jewitt and Nuno Peixinho (2008-04-02). "High-Precision Photometry of Extreme KBO 2003 EL61". The Astronomical Journal. 135: 1749–1756. doi:10.1088/0004-6256/135/5/1749. Diarsipkan dari versi asli tanggal 2020-05-11. Diakses tanggal 2008-09-22.
- ^ Chadwick A. Trujillo, Michael E. Brown, Kristina Barkume, Emily Shaller, David L. Rabinowitz (February 2007). "The Surface of 2003 EL61 in the Near Infrared". The Astrophysical Journal (preprint) . 655: 1172–1178. doi:10.1086/509861.
- ^ "AstDys (136108) Haumea Ephemerides". Department of Mathematics, University of Pisa, Italy. Diarsipkan dari versi asli tanggal 2011-06-29. Diakses tanggal 2009-03-19.
- ^ "HORIZONS Web-Interface". NASA Jet Propulsion Laboratory Solar System Dynamics. Diarsipkan dari versi asli tanggal 2008-07-18. Diakses tanggal 2008-07-02. Hapus pranala luar di parameter
|publisher=
(bantuan) - ^ JPL/NASA (2015-04-22). "What is a Dwarf Planet?". Jet Propulsion Laboratory. Diarsipkan dari versi asli tanggal 2021-01-19. Diakses tanggal 2022-01-19.
- ^ Robert D. Craig (2004). Handbook of Polynesian Mythology. ABC-CLIO. hlm. 128. ISBN 9781576078945.
Pranala luar
- NASA visualization of the orbit Diarsipkan 2005-07-30 di Wayback Machine.
- Updated data Diarsipkan 2017-12-21 di Wayback Machine.
- Space.com story: Large new world discovered beyond Neptune Diarsipkan 2005-07-31 di Wayback Machine.
- New Scientist story: New world found in outer solar system Diarsipkan 2008-09-21 di Wayback Machine.
- BBC story: Distant object found orbiting Sun Diarsipkan 2006-02-12 di Wayback Machine.
- Astronomers Discover "10th Planet" Diarsipkan 2008-12-03 di Wayback Machine. - Sky & Telescope article describing the discovery of (136108) 2003 EL61 and 136199 Eris.
- Michael Brown's webpage Diarsipkan 2005-08-01 di Wayback Machine.
- New Scientist story: Distant solar system body may be cigar-shaped Diarsipkan 2022-04-08 di Wayback Machine.
- BBC story: Record spin rate for cosmic body Diarsipkan 2022-08-15 di Wayback Machine.
- news @ nature.com story: Cosmic 'cigar' spins at astonishing pace; Pluto's neighbour has a very unexpected shape Diarsipkan 2021-01-25 di Wayback Machine., September 9, 2005.
- New York Times story: "One find, two astronomers" Diarsipkan 2013-01-04 di Wayback Machine., September 13, 2005.
- S.C. Tegler, W. Grundy, W. Romanishin, G. Consolmagno, K. Mogren, F. Vilas: Optical Spectroscopy of the Large Kuiper Belt Objects 136472 (2005 FY9) and 136108 (2003 EL61). Preprint Diarsipkan 2023-02-07 di Wayback Machine.