Rumpun bahasa Indo-Iran: Perbedaan antara revisi

Bentuk awal
	Proto Indo-Iran (Bahasa induk) Indo-Iran; ;

Rumpun bahasa
	Indo-European Indo-Iran Indo-Arya; Iran; Nuristani; ; ;

Indo-Iran
Arya
Indo-Iran Arya
Wilayah	Asia Selatan, Tengah, dan Barat
Penutur
Rumpun bahasa
Rumpun bahasa
	Indo-European Indo-Iran Indo-Arya; Iran; Nuristani; ; ;
Bentuk awal
	Proto Indo-Iran (Bahasa induk) Indo-Iran; ;
Kode bahasa
ISO 639-3	–
ISO 639-5	iir
LINGUIST List	indi
Glottolog	indo1320
IETF	iir
Lokasi penuturan
	Penyebaran bahasa-bahasa Indo-Iran di kawasan Eurasia Indo-Iran
	Peta bahasa lain
	Portal Bahasa
	L • B • PW

Jelajahi riwayat secara interaktif

← Revisi sebelumnya

Konten dihapus Konten ditambahkan

VisualTeks wiki

Sebaris

Revisi terkini sejak 28 Juni 2024 01.51

Rumpun bahasa Indo-Iran, juga disebut rumpun bahasa Arya,^[2]^[3] merupakan salah satu subrumpun bahasa dari rumpun bahasa Indo-Eropa.^[4] Rumpun bahasa ini dituturkan di wilayah timur dan memiliki jumlah penutur lebih dari 1 miliar jiwa yang tersebar dari Kaukasus (Osetia) dan Semenanjung Balkan (Romani) di barat sampai Xinjiang (Sarikoli) dan Assam (Assam), hingga Maladewa (Divehi) di selatan.

Leluhur dari semua bahasa di keluarga ini disebut sebagai Proto-Indo-Iran, juga dikenal sebagai bangsa Arya, yang dituturkan di sekitar akhir milenium ke-3 SM di stepa Eurasia di Asia Tengah. Tiga cabang bahasa Indo-Iran modern adalah Indo-Arya, Iran, dan Nuristani.^[5]

Bahasa[sunting | sunting sumber]

Rumpun bahasa Indo-Iran terdiri dari tiga sub-rumpun:

Indo-Arya/Indik, sebagian besar dituturkan di Subbenua India
Iran-Arya/Iranik, sebagian besar dituturkan di Dataran Tinggi Iran dan Asia Tengah
Nuristan: dituturkan di perbatasan Afganistan dan Pakistan

Rumpun bahasa Indo-Iran dituturkan oleh lebih dari 1,5 miliar jiwa. Bahasa dengan penutur terbanyak adalah bagian dari cabang Indo-Arya: Hindi-Urdu (~590 juta karena sensus India sering kali mencakup Bhojpuri (40 juta), Awadhi (40 juta), Maithili (35 juta), Marwari (30 juta), Rajasthani (20 juta), Chhattisgarhi (18 juta), dan Kumaoni (2.1 juta) sebagai dialek-dialeknya), Bengali (205 juta),^[6] Punjabi (100 juta), Marathi (90 juta), Gujarati (50 juta), Oriya (35 juta), Sindhi (25 juta), Assam (24 juta), Sinhala (19 juta), Nepal (17 juta), dan Bishnupriya (12 juta).^[7] Di antara cabang Iran, bahasa utamanya adalah Persia (110 juta), Pashtun (40 juta), Kurdi (35 juta),^[8] dan Baluchi (8 juta).

Referensi[sunting | sunting sumber]

Catatan kaki[sunting | sunting sumber]

^ Hammarström, Harald; Forkel, Robert; Haspelmath, Martin, ed. (2023). "Indo-Iran". Glottolog 4.8. Jena, Jerman: Max Planck Institute for the Science of Human History.
^ Annarita Puglielli; Mara Frascarelli (2011). Linguistic Analysis: From Data to Theory. Walter de Gruyter. ISBN 978-3-11-022250-0.
^ Jadranka Gvozdanović (1999). Numeral Types and Changes Worldwide. Walter de Gruyter. hlm. 221. ISBN 978-3-11-016113-7. : "The usage of 'Aryan languages' is not to be equated with Indo-Aryan languages, rather Indo-Iranic languages of which Indo-Aryan is a subgrouping."
^ Nasution, Sahkholid (2017). Kholison, Moh., ed. Pengantar Linguistik Bahasa Arab (PDF). Sidoarjo: CV. Lisan Arabi. hlm. 61. ISBN 978-602-70113-8-0.
^ Bashir, Elena (2007). Jain, Danesh; Cardona, George, ed. The Indo-Aryan languages. hlm. 905. ISBN 978-0415772945. 'Dardic' is a geographic cover term for those Northwest Indo-Aryan languages which [..] developed new characteristics different from the IA languages of the Indo-Gangetic plain. Although the Dardic and Nuristani (previously 'Kafiri') languages were formerly grouped together, Morgenstierne (1965) has established that the Dardic languages are Indo-Aryan, and that the Nuristani languages constitute a separate subgroup of Indo-Iranian.
^ Thompson, Irene. "Bengali". AboutWorldLanguages. Diakses tanggal 29 March 2013.
^ "Census of India: Family-wise grouping of the 122 Scheduled and Non-Scheduled Languages -2001". www.censusindia.gov.in.
^ CIA- The World Factbook: 14.7 million in Turkey (18%)[1]^{[Verifikasi gagal]}, 4.9–6.5 million in Iraq (15-20%)[2]^{[Verifikasi gagal]}, 8 million in Iran (10%)"Archived copy". Diakses tanggal 31 March 2011. ^{[Verifikasi gagal]} (all for 2014), plus several million in Syria, neighboring countries, and the diaspora

Daftar pustaka[sunting | sunting sumber]

Chakrabarti, Byomkes (1994). A comparative study of Santali and Bengali. Calcutta: K.P. Bagchi & Co. ISBN 81-7074-128-9
Nicholas Sims-Williams, ed. (2002). Indo-Iranian Languages and Peoples. Oxford University Press.
"Contact and change in the diversification of the Indo-Iranic languages" (PDF). Dr. Russell Gray.
Pinault, Georges-Jean. "Contacts religieux et culturels des Indo-Iraniens avec la civilisation de l'Oxus". In: Comptes rendus des séances de l'Académie des Inscriptions et Belles-Lettres, 149^e année, N. 1, 2005. pp. 213–257. DOI:https://doi.org/10.3406/crai.2005.22848 ; www.persee.fr/doc/crai_0065-0536_2005_num_149_1_22848
Pinault, Georges-Jean. "La langue des Scythes et le nom des Arimaspes". In: Comptes rendus des séances de l'Académie des Inscriptions et Belles-Lettres, 152e année, N. 1, 2008. pp. 105–138. DOI:https://doi.org/10.3406/crai.2008.92104 ; www.persee.fr/doc/crai_0065-0536_2008_num_152_1_92104
Baly, Joseph. Eur-Aryan roots: With their English derivatives and the corresponding words in the cognate languages compared and systematically arranged. Vol. 1. K. Paul, Trench, Trubner & Company, Limited, 1897.

Pranala luar[sunting | sunting sumber]

Daftar Swadesh kosakata dasar bahasa Indo-Iran

[Glottolog-1] Hammarström, Harald; Forkel, Robert; Haspelmath, Martin, ed. (2023). "Indo-Iran". Glottolog 4.8. Jena, Jerman: Max Planck Institute for the Science of Human History.

[PuglielliFrascarelli2011-2] Annarita Puglielli; Mara Frascarelli (2011). Linguistic Analysis: From Data to Theory. Walter de Gruyter. ISBN 978-3-11-022250-0.

[3] Jadranka Gvozdanović (1999). Numeral Types and Changes Worldwide. Walter de Gruyter. hlm. 221. ISBN 978-3-11-016113-7. : "The usage of 'Aryan languages' is not to be equated with Indo-Aryan languages, rather Indo-Iranic languages of which Indo-Aryan is a subgrouping."

[4] Nasution, Sahkholid (2017). Kholison, Moh., ed. Pengantar Linguistik Bahasa Arab (PDF). Sidoarjo: CV. Lisan Arabi. hlm. 61. ISBN 978-602-70113-8-0.

[jain-cardona-2007-5] Bashir, Elena (2007). Jain, Danesh; Cardona, George, ed. The Indo-Aryan languages. hlm. 905. ISBN 978-0415772945. 'Dardic' is a geographic cover term for those Northwest Indo-Aryan languages which [..] developed new characteristics different from the IA languages of the Indo-Gangetic plain. Although the Dardic and Nuristani (previously 'Kafiri') languages were formerly grouped together, Morgenstierne (1965) has established that the Dardic languages are Indo-Aryan, and that the Nuristani languages constitute a separate subgroup of Indo-Iranian.

[6] Thompson, Irene. "Bengali". AboutWorldLanguages. Diakses tanggal 29 March 2013.

[7] "Census of India: Family-wise grouping of the 122 Scheduled and Non-Scheduled Languages -2001". www.censusindia.gov.in.

[CIA1-8] CIA- The World Factbook: 14.7 million in Turkey (18%)[1]^{[Verifikasi gagal]}, 4.9–6.5 million in Iraq (15-20%)[2]^{[Verifikasi gagal]}, 8 million in Iran (10%)"Archived copy". Diakses tanggal 31 March 2011. ^{[Verifikasi gagal]} (all for 2014), plus several million in Syria, neighboring countries, and the diaspora

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

@@ Baris 18: / Baris 18: @@
 {{Topik Indo-Eropa}}
-'''Rumpun bahasa Indo-Iran''' atau '''Bahasa Indo-Iran''' merupakan cabang terbesar dan paling timur yang belum punah dari [[Rumpun bahasa Indo-Eropa]]. Rumpun bahasa ini memiliki lebih dari 1 milyar penutur yang tersebar dari [[Kaukasus]] ([[Bahasa Ossetia|Osetia]]) dan [[Semenanjung Balkan]] ([[Bahasa Romani|Romani]]) di barat sampai [[Xinjiang]] ([[Bahasa Sarikoli|Sarikoli]]) dan [[Assam]] ([[Bahasa Assam|Assam]]), hingga [[Maladewa]] ([[Bahasa Divehi|Divehi]]) di selatan.
+'''Rumpun bahasa Indo-Iran''', juga disebut '''rumpun bahasa Arya''',<ref name="PuglielliFrascarelli2011">{{cite book|author1=Annarita Puglielli|author2=Mara Frascarelli|title=Linguistic Analysis: From Data to Theory|url=https://books.google.com/books?id=OCwJBdGbW-cC|year=2011|publisher=Walter de Gruyter|isbn=978-3-11-022250-0}}</ref><ref>{{cite book|author=Jadranka Gvozdanović|title=Numeral Types and Changes Worldwide|url=https://books.google.com/books?id=KFBDGWjCP7gC&pg=PA221|year=1999|publisher=Walter de Gruyter|isbn=978-3-11-016113-7|page=221}}: "The usage of 'Aryan languages' is not to be equated with Indo-Aryan languages, rather Indo-Iranic languages of which Indo-Aryan is a subgrouping."</ref> merupakan salah satu subrumpun bahasa dari [[rumpun bahasa Indo-Eropa]].<ref>{{Cite book|last=Nasution|first=Sahkholid|date=2017|url=http://repository.uinsu.ac.id/2034/1/6.%20Buku%20Linguistik%20Arab.pdf|title=Pengantar Linguistik Bahasa Arab|location=Sidoarjo|publisher=CV. Lisan Arabi|isbn=978-602-70113-8-0|editor-last=Kholison|editor-first=Moh.|pages=61|url-status=live}}</ref> Rumpun bahasa ini dituturkan di wilayah timur dan memiliki jumlah penutur lebih dari 1 miliar jiwa yang tersebar dari [[Kaukasus]] ([[Bahasa Ossetia|Osetia]]) dan [[Semenanjung Balkan]] ([[Bahasa Romani|Romani]]) di barat sampai [[Xinjiang]] ([[Bahasa Sarikoli|Sarikoli]]) dan [[Assam]] ([[Bahasa Assam|Assam]]), hingga [[Maladewa]] ([[Bahasa Divehi|Divehi]]) di selatan.
-Nenek moyang dari semua bahasa di keluarga ini disebut Proto-Indo-Iran-juga dikenal sebagai Arya-yang diucapkan di sekitar akhir milenium ke-3 SM. Tiga cabang bahasa Indo-Iran modern adalah [[Rumpun bahasa Indo-Arya|Indo-Arya]], [[Rumpun bahasa Iran|Iran]], dan [[Rumpun bahasa Nuristani|Nuristani]].
+Leluhur dari semua bahasa di keluarga ini disebut sebagai [[Bahasa Proto-Indo-Iran|Proto-Indo-Iran]], juga dikenal sebagai bangsa Arya, yang dituturkan di sekitar akhir milenium ke-3 SM di [[stepa Eurasia]] di [[Asia Tengah]]. Tiga cabang bahasa Indo-Iran modern adalah [[Rumpun bahasa Indo-Arya|Indo-Arya]], [[Rumpun bahasa Iran|Iran]], dan [[Rumpun bahasa Nuristani|Nuristani]].<ref name="jain-cardona-2007">{{Cite encyclopaedia| year = 2007 | title = The Indo-Aryan languages | editor1-first = Danesh | editor1-last = Jain | editor2-first = George | editor2-last = Cardona | page = 905 | quote ='Dardic' is a geographic cover term for those Northwest Indo-Aryan languages which ''[..]'' developed new characteristics different from the IA languages of the Indo-Gangetic plain. Although the Dardic and Nuristani (previously 'Kafiri') languages were formerly grouped together, Morgenstierne (1965) has established that the Dardic languages are Indo-Aryan, and that the Nuristani languages constitute a separate subgroup of Indo-Iranian. | isbn = 978-0415772945 | author-first = Elena | author-last = Bashir |author-link=Elena Bashir}}</ref>
+== Bahasa ==
+Rumpun bahasa Indo-Iran terdiri dari tiga sub-rumpun:
+* [[Rumpun bahasa Indo-Arya|Indo-Arya/Indik]], sebagian besar dituturkan di [[Subbenua India]]
+* [[Rumpun bahasa Iran|Iran-Arya/Iranik]], sebagian besar dituturkan di [[Dataran Tinggi Iran]] dan [[Asia Tengah]]
+* [[Rumpun bahasa Nuristan|Nuristan]]: dituturkan di perbatasan Afganistan dan Pakistan
+Rumpun bahasa Indo-Iran dituturkan oleh lebih dari 1,5 miliar jiwa. Bahasa dengan penutur terbanyak adalah bagian dari cabang Indo-Arya: [[Bahasa Hindustan|Hindi-Urdu]] (~590 juta karena sensus India sering kali mencakup [[Bahasa Bhojpuri|Bhojpuri]] (40 juta), [[Bahasa Awadhi|Awadhi]] (40 juta), [[Bahasa Maithili|Maithili]] (35 juta), [[Bahasa Marwari|Marwari]] (30 juta), [[Bahasa Rajasthani|Rajasthani]] (20 juta), [[Bahasa Chhattisgarhi|Chhattisgarhi]] (18 juta), dan [[Bahasa Kumaoni|Kumaoni]] (2.1 juta) sebagai dialek-dialeknya), [[Bahasa Bengali|Bengali]] (205 juta),<ref>{{cite web|last=Thompson|first=Irene|title=Bengali|url=http://aboutworldlanguages.com/bengali|publisher=AboutWorldLanguages|access-date=29 March 2013}}</ref> [[Bahasa Punjabi|Punjabi]] (100 juta), [[Bahasa Marathi|Marathi]] (90 juta), [[Bahasa Gujarati|Gujarati]] (50 juta), [[Bahasa Oriya|Oriya]] (35 juta), [[Bahasa Sindhi|Sindhi]] (25 juta), [[Bahasa Assam|Assam]] (24 juta), [[Bahasa Sinhala|Sinhala]] (19 juta), [[Bahasa Nepal|Nepal]] (17 juta), dan [[Bahasa Bishnupriya Manipuri|Bishnupriya]] (12 juta).<ref>{{cite web |title=Census of India: Family-wise grouping of the 122 Scheduled and Non-Scheduled Languages -2001 |url=http://www.censusindia.gov.in/Census_Data_2001/Census_Data_Online/Language/statement9.htm |website=www.censusindia.gov.in}}</ref> Di antara cabang Iran, bahasa utamanya adalah [[Bahasa Persia|Persia]] (110 juta), [[Bahasa Pashtun|Pashtun]] (40 juta), [[Bahasa Kurdi|Kurdi]] (35 juta),<ref name=CIA1>CIA- The World Factbook: 14.7 million in Turkey (18%)[https://web.archive.org/web/20210110073821/https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/turkey]{{failed verification|date=February 2016}}, 4.9–6.5 million in Iraq (15-20%)[https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/iraq/]{{failed verification|date=February 2016}}, 8 million in Iran (10%){{cite web|url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/iran/ |title=Archived copy |access-date=31 March 2011 |df=dmy-all }}{{failed verification|date=February 2016}} (all for 2014), plus several million in Syria, neighboring countries, and the diaspora</ref> dan [[Bahasa Baluchi|Baluchi]] (8 juta).
 == Referensi ==
+=== Catatan kaki ===
 {{reflist}}
+=== Daftar pustaka ===
-[[Kategori:Bahasa Indo-Eropa]]
+* [[Byomkes Chakrabarti|Chakrabarti, Byomkes]] (1994). ''A comparative study of Santali and Bengali''. Calcutta: K.P. Bagchi & Co. {{ISBN|81-7074-128-9}}
-[[Kategori:Rumpun bahasa]]
+* {{cite book|title=Indo-Iranian Languages and Peoples|editor= Nicholas Sims-Williams|year=2002 |publisher= [[Oxford University Press]]}}
+*{{cite web|url=https://imprs.shh.mpg.de/wp-content/uploads/2018/12/04-Contact-and-change-in-the-diversification-of-the-Indo-Iranic-languages.pdf|title=Contact and change in the diversification of the Indo-Iranic languages|work=Dr. Russell Gray}}
+* Pinault, Georges-Jean. "Contacts religieux et culturels des Indo-Iraniens avec la civilisation de l'Oxus". In: ''Comptes rendus des séances de l'Académie des Inscriptions et Belles-Lettres'', 149<sup>e</sup> année, N. 1, 2005. pp.&nbsp;213–257. DOI:https://doi.org/10.3406/crai.2005.22848 ; www.persee.fr/doc/crai_0065-0536_2005_num_149_1_22848
+* Pinault, Georges-Jean. "La langue des Scythes et le nom des Arimaspes". In: ''Comptes rendus des séances de l'Académie des Inscriptions et Belles-Lettres'', 152e année, N. 1, 2008. pp.&nbsp;105–138. DOI:https://doi.org/10.3406/crai.2008.92104 ; www.persee.fr/doc/crai_0065-0536_2008_num_152_1_92104
+*Baly, Joseph. Eur-Aryan roots: With their English derivatives and the corresponding words in the cognate languages compared and systematically arranged. Vol. 1. K. Paul, Trench, Trubner & Company, Limited, 1897.
+== Pranala luar ==
+{{wiktionary|Indo-Iranian Swadesh lists}}
+{{Commons category}}
+* [https://en.wiktionary.org/wiki/Appendix:Indo-Iranian_Swadesh_lists Daftar Swadesh kosakata dasar bahasa Indo-Iran]
+{{Rumpun bahasa Indo-Eropa}}
+{{Authority control}}
+[[Kategori:Rumpun bahasa Indo-Eropa|Indo-Iran]]
+[[Kategori:Rumpun bahasa|Indo-Iran]]

l b s Rumpun bahasa Indo-Eropa
Albania	Albania
Armenia	Armenia
Balto-Slavia	Baltik Slavia
Kelt	Kelt Kepulauan Kelt Benua
Jermanik	Jermanik Utara Jermanik Barat Jermanik Timur
Helenik	Yunani Makedonia Kuno
Indo-Iran	Indo-Arya Iran Nuristan
Italik	Latin-Faliski Oska-Umbria
Tokharia	Tokharia A Tokharia B Tokharia C
Anatolia	Het Pala Lidia Luwik Luwia Likia Milya Karia Side Pisidia
(tidak terklasifikasi)	Belgia Kuno Dacia Elimia Frigia Iliria Isauria Liburnia Lusitania Messapia Misia Paeonia Sikeloi Trakia Venetia
(bahasa proto)	Proto-Indo-Eropa Proto-Albania Proto-Armenia Proto-Balto-Slavia Proto-Slavia Proto-Kelt Proto-Jermanik Proto-Nordik Proto-Helenik Proto-Indo-Iran Proto-Indo-Arya Proto-Iran Proto-Italik Proto-Roman Proto-Tokharia Proto-Anatolia
Huruf miring menunjukkan bahasa mati atau punah

Pengawasan otoritas
Umum	Integrated Authority File (Jerman) 2
Perpustakaan nasional	Prancis (data) Amerika Serikat Jepang
Lain-lain	Microsoft Academic SUDOC (Prancis) 1